Upadłość konsumencka dla przedsiębiorców?
Upadłość konsumencka, często postrzegana jako ostateczność w obliczu kryzysu finansowego, w rzeczywistości staje się coraz częściej świadomie wybieranym narzędziem dla byłych przedsiębiorców dążących do restrukturyzacji swojego zadłużenia. Obserwowany trend jest znaczący – szacuje się, że kilkanaście, a według niektórych źródeł nawet kilkadziesiąt procent spraw o upadłość konsumencką może dotyczyć osób, których zobowiązania powstały w związku z prowadzoną wcześniej działalnością gospodarczą. Wzrost ten sygnalizuje nie tylko rosnące trudności w sektorze MŚP, ale również adaptację dłużników, którzy postrzegają procedurę konsumencką jako bardziej efektywny mechanizm sanacyjny niż dedykowane im postępowanie upadłościowe przedsiębiorców.
Od przedsiębiorcy do konsumenta
Prawidłowe zarządzenie zmianą statusu prawnego z przedsiębiorcy na konsumenta ma kluczowe znaczenie, ponieważ stanowi bezwzględny warunek wstępny dostępu do procedury upadłości konsumenckiej. Decyzje podejmowane na tym etapie bezpośrednio determinują możliwość skorzystania z prawa do oddłużenia.
Konieczność zmiany statusu prawnego
Podstawowym wymogiem, jaki musi spełnić były przedsiębiorca, aby skutecznie złożyć wniosek o upadłość konsumencką, jest posiadanie statusu konsumenta w dniu inicjowania postępowania. W praktyce oznacza to konieczność formalnego zamknięcia działalności gospodarczej i złożenia wniosku o wykreślenie z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Przepisy nie narzucają żadnego okresu karencji, co pozwala na bardzo szybkie działanie.
Przykład: Andrzej C., prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, 10 marca złożył wniosek i został wykreślony z CEIDG, a już 11 marca, po uzyskaniu statusu konsumenta, może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Weryfikacja sądowa i domniemanie statusu
Sąd, rozpatrując wniosek, każdorazowo weryfikuje status wnioskodawcy. Należy pamiętać, że wpis w CEIDG – nawet w przypadku zawieszonej działalności – tworzy domniemanie prawne bycia przedsiębiorcą. Choć istnieją sytuacje, w których sąd może analizować faktyczny charakter działalności (np. w kontekście umów B2B przypominających stosunek pracy), najprostszym i najbezpieczniejszym sposobem na wyeliminowanie wątpliwości jest formalne wykreślenie z rejestru. Daje to dłużnikowi pewność posiadania tzw. konsumenckiej zdolności upadłościowej.
Spełnienie tych wymogów formalnych otwiera drogę do szeregu znaczących korzyści, które motywują byłych przedsiębiorców do wyboru tej właśnie ścieżki i finalnego oddłużenia.
Dlaczego byli przedsiębiorcy wybierają upadłość konsumencką?
Decyzja o wyborze upadłości konsumenckiej zamiast standardowej upadłości przedsiębiorców nie jest przypadkowa. Jest ona motywowana wyraźnymi, wymiernymi korzyściami związanymi z kosztami, prostotą i dostępnością procedury, które czynią ją znacznie bardziej atrakcyjną alternatywą.
Przewaga kosztowa
Dysproporcje finansowe są widoczne już na etapie przygotowania i składania wniosku o ogłoszenie upadłości i często determinują wybór tej ścieżki upadłości.
a) Koszt przygotowania wniosku (średnie wynagrodzenie pełnomocnika)
- Upadłość przedsiębiorcy: 15–25 tys. zł
- Upadłość konsumencka: 5–10 tys. zł
b) Opłata sądowa od wniosku
- Upadłość przedsiębiorcy: 1 000 zł
- Upadłość konsumencka: 30 zł
c) Zaliczka na koszty postępowania
- Upadłość przedsiębiorcy: ponad 8 000 zł
- Upadłość konsumencka: brak zaliczki
Brak wymogu posiadania majątku na pokrycie kosztów
Jedną z kluczowych barier w upadłości przedsiębiorców jest wymóg posiadania majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania. Wnioski są oddalane, jeśli majątek dłużnika w aktywach płynnych nie osiąga wartości minimum 70-80 tys. zł. Upadłość konsumencka eliminuje ten problem – Skarb Państwa tymczasowo pokrywa koszty postępowania, co umożliwia ogłoszenie upadłości nawet dłużnikowi nieposiadającemu żadnego majątku.
Uproszczona i krótsza procedura
W porównaniu do skomplikowanego postępowania upadłościowego przedsiębiorców, upadłość konsumencka jest generalnie procesem krótszym i mniej sformalizowanym. Uproszczenia te obejmują między innymi brak formalnej listy wierzytelności, czy odrębnych planów podziału, co znacząco przyspiesza cały proces. W upadłości konsumenckie główna formalną rolę przejmuje plan spłaty wierzycieli, który determinuje komu, w jakie wysokości i w jakim okresie czasu były przedsiębiorca spłaci swoje zadłużenie.
Powrót do prowadzenie działalności gospodarczej
Po zakończeniu głównej fazy postępowania, z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu planu spłaty, były przedsiębiorca może bez przeszkód otworzyć nową działalność gospodarczą. Kluczowy jest fakt, że dochody z tej nowej działalności są chronione przed egzekucją ze strony starych wierzycieli. Co więcej, system jest zaprojektowany motywacyjnie – późniejszy wzrost dochodów z pracy zarobkowej nie prowadzi do podwyższenia rat w planie spłaty, co ma zachęcać dłużnika do aktywności ekonomicznej, zgodnie z filozofią „nowego startu”.
Bariery w dostępie do finansowania
Najpoważniejszym długoterminowym wyzwaniem jest ograniczony dostęp do finansowania. Oddłużeni konsumenci napotykają znaczne trudności w uzyskaniu kredytów firmowych czy leasingu. Banki często podchodzą do przeszłej upadłości w sposób „zero-jedynkowy”, a negatywne wpisy w rejestrach takich jak BIK i KRD stanowią trwałą i trudną do pokonania barierę w odbudowie zdolności kredytowej.
Coś więcej ?
Upadłość konsumencka to dziś realna, przewidywalna ścieżka dająca możliwość skorzystania z „drugiej szans” byłym przedsiębiorcom. Porządkuje sytuację i pozwala planować powrót do biznesu bez presji egzekucji. Każdy przypadek ma jednak swój kontekst, strukturę długów, majątek, plany na kolejne lata. Jeśli któryś z wątków z artykułu wymaga doprecyzowania, zostaw proszę pytanie w komentarzu lub w wiadomości — chętnie wyjaśnię.
Stan prawny aktualny na dzień 02 października 2025 roku. Artykuł oparty na przepisach ustawy Prawo Upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 535).
Bartosz Frankowski
Prawnik | Doradca restrukturyzacyjny